Las percepciones de la exclusión social en el medio rural durante la Gran Recesiónuna historia de marcos neoliberales, patriarcales e idilio rural

  1. Diana E. Valero 1
  2. Jaime Escribano Pizarro 2
  3. José Vicente Pérez-Cosín 2
  1. 1 The James Hutton Institute (Reino Unido)
  2. 2 Universitat de València
    info

    Universitat de València

    Valencia, España

    ROR https://ror.org/043nxc105

Zeitschrift:
REIS: Revista Española de Investigaciones Sociológicas

ISSN: 0210-5233

Datum der Publikation: 2022

Nummer: 179

Seiten: 125-144

Art: Artikel

DOI: 10.5477/CIS/REIS.179.125 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

Andere Publikationen in: REIS: Revista Española de Investigaciones Sociológicas

Ziele für nachhaltige Entwicklung

Zusammenfassung

This article explores the perceptions that rural mayors have of social exclusion processes in their territories, and the ideological frames that underpin them. The study was conducted in Spain during the 2008-2014 crisis. It draws on evidence from qualitative interviews conducted with rural mayors as part of two research projects on social exclusion in rural areas in the Castilla-La Mancha and Valencian autonomous communities. Our analysis shows significant differences between the objective descriptions of social exclusion in rural areas and how such exclusion was perceived. Mayors held individuals’ responsible for their own exclusion during the economic crisis, which mayors linked to the choices those individuals had made, while ignoring the community’s responsibility for social integration. Based on their accounts, neoliberalism, patriarchy, and rural idyll frames were identified as shaping and defining the perception of social exclusion processes in rural areas.

Bibliographische Referenzen

  • Adelantado, José (2011). «La dimensió simbòlica en les polítiques autonòmiques de serveis socials i assistència social». En: Gallego, R. G. y Subirats, J. (dirs.). Autonomies i desigualtats a Espanya: percepcions, evolució social i polítiques de benestar. Barcelona: Institut d’Estudis Autonómics.
  • Alaminos, Estefanía y Ayuso, Mercedes (2019). «Estado civil, género, mortalidad y pensiones: las desventajas de la soltería en la vejez» / «Marital Status, Gender, Mortality and Pensions: The Disadvantages of Being Single in Old Age». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 165(1): 3-24.
  • Bailey, David; Clark, Jennifer; Colombelli, Alessandra; Corradini, Carlo; Propris, Lisa de; De rudder, Ben; Fratesi, Ugo; Fritsch, Michael; Harrison, John; Hatfield, Madeleine, Kemeny, Tom; Koegler, Dieter F.; Lagendijk, Arnoud; Lawton, Philip; Ortega-Argilés, Raquel; Iglesias, Carolina y Usai, Stefano (2020). «Regions in a Time of Pandemic». Regional Studies, 54(9): 1163-1174.
  • Beaulieu, Lionel J. (2005). «Breaking Walls, Building Bridges: Expanding the Presence and Relevance of Rural Sociology». Rural Sociology, 70(1): 1-27.
  • Béland, Daniel (2005). «Ideas and Social Policy: An Institutionalist Perspective». Social Policy and Administration, 39(1): 1-18.
  • Bernard, Josef; Contzen, Sandra; Decker, Anja y Shucksmith, Mark (2019). «Poverty and Social Exclusion in Diversified Rural Contexts». Sociologia Ruralis, 59(3): 353-368.
  • Bertolini, Paola; Montanari, Marco y Peragine, Vito (2008). Poverty and Social Exclusion in Rural Areas. Report to Directorate General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities. European Commission. Disponible en: http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId =2087&langId=en, acceso 10 de diciembre de 2020.
  • Bock, Bettina (2015). «Gender Mainstreaming and Rural Development Policy: The Trivialisation of Rural Gender Issues». Gender, Place & Culture, 22(5): 731-745.
  • Bock, Bettina; Kovacs, Katalin y Shucksmith, Mark (2015). «Changing Social Characteristics, Pat- terns of Inequality and Exclusion». En: Copus, A. K. y de Lima, P. (eds.). Territorial Cohesion in Rural Europe: The Relational Turn in Rural Development. London: Routledge.
  • Camarero, Luis (coord.) (2009). La población rural de España. De los desequilibrios a la sostenibilidad social. Barcelona: Fundación La Caixa.
  • Camarero, Luis y Sampedro, Rosario (2008). «¿Por qué se van las mujeres? El continuum de movilidad como hipótesis explicativa de la masculinización rural». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 124(1): 73-105.
  • Camarero, Luis; Sampedro, Rosario y Oliva, Jesús (2012). «Foreigners, Neighbours, Immigrants: Translocal Mobilities in Rural Areas in Spain». En: Hedberg, C. H. y Carmo, R. M. (eds.). Translocal Ruralism. Dordrecth: Springer.
  • Cáritas (2020). La crisis de la COVID-19. El primer impacto en las familias acompañadas por Caritas. Observatorio de la Realidad Social. Núm. 1. Disponible en: https://cendocps.carm.es/documentacion/2020_Familias_ acompa%c3%b1adas_Caritas.pdf, acceso 14 de mayo de 2021.
  • Carrera, Eduard; Brugué, Quim; Casademont, Xavier y Serra, Macià (2019). «El potencial innovador de los pequeños municipios: de la teoría a la práctica» / «The Innovative Potential of Small Municipalities: from Theory to Practice». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 168(4): 3-20.
  • Cloke, Paul (1985). «Whither Rural Studies?». Journal of Rural Studies, 1: 1-9.
  • Commins, Patrick (2004). «Poverty and Social Exclusion in Rural Areas: Characteristics, Processes and Research Issues». Sociologia Ruralis, 44(1): 60-75.
  • Crenshaw, Kimberlé (1991). «Mapping the Margins: Identity Politics, Intersectionality, and Violence against Women». Stanford Law Review, 43(6): 1241-1299.
  • Cruz Roja (2008) Informe anual sobre vulnerabilidad social 2007 . Cruz Roja Española. Disponible en: http://www.cruzroja.es/ principal/documents/449219/451173/informe_ vulnerabilidad_2007_ES.pdf/85ca01ee-0774-4292- a08c-4a320420b93e, acceso 10 de diciembre de 2020.
  • Davis, Kathy (2008). «Intersectionality as Buzzword: A Sociology of Science Perspective on What Makes a Feminist Theory Successful». Feminist theory, 9(1): 67-85.
  • Díez-Nicolás, Juan y López-Narbona, Ana M. (2019). «Exclusión social de los vecinos en una perspectiva comparada mundial» / «Social Exclusion of Neighbours in Comparative World Perspective». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 166(2): 45-64.
  • Escribano, Jaime (2012). «Servicios educativos y sanitarios elementales en el medio rural: percepción social e influencia sobre la calidad de vida». Estudios Geográficos, 73(272): 35-61.
  • Escribano, Jaime; Serrano, José J. y Valero, Diana E. (2020). «La territorialización de las políticas de inclusión social desde el punto de vista de los espacios rurales españoles: comparativa autonómica». Revista de Estudios Andaluces, 39: 23-44.
  • Esparcia, Javier y Noguera, Joan (2001). «Los espacios rurales en transición». En: Romero, J.; Morales, A.; Salom, J. y Vera, F. (coords.). La periferia emergente. La Comunitat Valenciana en la Europa de las regiones. Barcelona: Ariel.
  • European Commission (2011). Poverty in Rural Areas of the EU. Agricultural and Economic Brief, 1. EC DG Agriculture and Rural Development. Disponible en: https://ec.europa.eu/info/ sites/info/files/food-farming-fisheries/farming/ documents/agri-economics-brief-01_en.pdf, acceso 10 de diciembre de 2020.
  • Eurostat (2017). Unemployment – Labour Force Survey Adjusted Series. Luxembourg, Statistical Office of the European Union. Disponible en: http:// ec.europa.eu/eurostat/web/lfs/overview, acceso 10 de diciembre de 2020.
  • Eurostat (2019). List of Urban-rural regions (NUTS2016). Luxembourg, Statistical Office of the European Union. Disponible en: https://ec.europa. eu/eurostat/web/rural-development/methodology, acceso 18 de mayo de 2021.
  • Eurostat (2021). EU – Statistics on Income and Living Conditions (EU-SILC). Luxembourg, Statistical Office of the European Union. Disponible en: http://ec.europa.eu/eurostat/web/microdata/ european-union-statistics-on-income-and-livingconditions, acceso 18 de mayo de 2021.
  • Fanjul, Gonzalo (2014). Children of the Recession: The Impact of the Economic Crisis on Child Wellbeing in Rich Countries, Innocenti Report Card no. 12 UNICEF. Disponible en: https://www. unicef-irc.org/publications/pdf/rc12-eng-web. pdf, acceso 15 de agosto de 2018.
  • Fischer, Tatjana y Born, Karl M. (2018). «Rural Poverty and its Consequences in Structurally Weak Rural Areas of Austria from the Mayors’ Perspective». European Countryside, 10(2): 210-231.
  • García-Carro, Beatriz y Sánchez-Sellero, María C. (2019). «Medición de la pobreza subjetiva en España y su localización espacial» / «Measurement and Spatial Localisation of Subjective Poverty in Spain». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 165(1): 83-100.
  • García Sanz, Benjamín (2004) La mujer rural ante el reto de la modernización de la sociedad rural. Madrid: Instituto de la Mujer.
  • Goffman, Erving (1974) Frame Analysis: An Essay on the Organization of Experience. Cambridge: Harvard University Press.
  • Gómez Redondo, Rosa M. y Robles González, Elena (2010). «Distribución geográfica de las personas mayores en España: la huella demográfica en el espacio durante el siglo xx». Panorama Social, 11: 24-47.
  • Green, Maia (2006). «Representing Poverty and Attacking Representations: Perspectives on Poverty from Social Anthropology». The Journal of Development Studies 42(7): 1108-1129.
  • Halfacree, Keith (2006). «Rural Space: Constructing a Three-fold Architecture». En: Cloke, P.; Marsden, T. y Mooney, P. (eds.). Handbook of Rural Studies. London: SAGE.
  • Hueso, Andrés; Boni, Alejandra y Belda-Miquel, Sergio (2015). "Perspectivas y políticas sobre la juventud en desventaja en España: un análisis desde el enfoque de capacidades»/ «Perspectives and Policies on Disadvantaged Youth in Spain: An Analysis Using the Capability Approach». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 152(4): 47-62.
  • INE (2015). Continuous Municipal Register Statistics at January 1, 2014. Disponible en: https://www. ine.es/dyngs/INEbase/en/operacion.htm?c=Esta distica_C&cid=1254736177012&menu=resultad os&secc=1254736195461&idp=1254734710990, acceso 16 de julio de 2017.
  • INE (2019). Contabilidad regional de España. Revisión Estadística 2019. Disponible en: https:// www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c =Estadistica_C&cid=1254736167628&menu=ulti Datos&idp=1254735576581, acceso 31 de mayo de 2021.
  • Irvine, Richard D.; Lee, Elsa; Strubel, Miranda y Bodenhorn, Barbara (2016). «Exclusion and Reappropriation: Experiences of Contemporary Enclosure among Children in Three East Anglian Schools». Environment and Planning D: Society and Space, 34(5): 935-953.
  • Izcara Palacios, Simón P. (2002). «Infraclases rurales: Procesos emergentes de exclusión social en España». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 97(1): 127-154.
  • Laparra, Miguel (2014). «La fractura social se ensancha: intensificación de los procesos de exclusión en España durante siete años». En: Lorenzo, F. (ed.). VII Informe sobre exclusión y desarrollo social en España. Madrid: Cáritas Española Editores.
  • Lima, Philomena de y Valero, Diana E. (2014). «The Territorial Dimension of Poverty and Social Exclusion in Europe. Case Study Report: Alba-Albacete, La Manchuela, Spain». En: Copus, A. K. (ed.). ESPON TIPSE The Territorial Dimension of Poverty and Social Exclusion in Europe. Main Report. ESPON 2013 programme. Disponible en: https://www.espon.eu/programme/projects/ espon-2013/applied-research/tipse-territorialdimension-poverty-and-social, acceso 10 de diciembre de 2020.
  • Little, Jo y Austin, Patricia (1996). «Women and the Rural Idyll». Journal of Rural Studies, 12(2): 101- 111.
  • Matthews, Hugh; Taylor, Mark; Sherwood, Kenneth; Tucker, Faith y Limb, Melanie (2000). «Growing-up in the Countryside: Children and the Rural Idyll». Journal of Rural Studies, 16(2): 141-153.
  • Milbourne, Paul (2014). «Poverty, Place, and Rurality: Material and Sociocultural Disconnections». Environment and Planning A, 46: 566-580.
  • Noack, Eva (2011). «Are Rural Women Mobility Deprived?–A Case Study from Scotland». Sociologia Ruralis, 51(1): 79-97.
  • Norris, Adele N.; Zajicek, Anna y Murphy-Erby, Yvette (2010). «Intersectional Perspective and Rural Poverty Research: Benefits, Challenges and Policy Implications». Journal of Poverty, 14(1): 55-75.
  • OECD (2020). Policy Implications of Coronavirus Crisis for Rural Development, Organisation for Economic Co-operation and Development. Disponible en: http://www.oecd.org/coronavirus/ policy-responses/policy-implications-of-coronavirus-crisis-for-rural-development-6b9d189a/, acceso 10 de mayo de 2021.
  • Oxfam Intermon (2021). Superar la pandemia y reducir la desigualdad. Cómo hacer frente a la crisis sin repetir errores. Oxfam Intermon. Disponible en: https://www.oxfamintermon.org/es/publicacion/superar-pandemia-reducir-desigualdad, acceso 10 de mayo de 2021.
  • Paniagua, Ángel (2009). «The Politics of Place: Official, Intermediate and Community Discourses in Depopulated Rural Areas of Central Spain. The Case of the Riaza River Valley (Segovia, Spain)». Journal of Rural Studies, 25(2): 207-216.
  • PEGV (2015). Indicadors demografics 2014. Banc de dades territorials. Portal Estadístico de la Generalitat Valenciana. Disponible en: https://bdt. gva.es/bdt/, acceso 10 de mayo de 2021.
  • Pillet Capdepón, Félix; Cañizares Ruiz, María del C.; Ruiz Pulpón, Ángel R.; Martínez SánchezMateos, Héctor y Plaza Tabasco, Julio J. (2018). «Dinámicas demográficas y su relación con la cohesión territorial en las áreas funcionales urbanas de Castilla-La Mancha (España)». Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, 76: 153-182.
  • Raya, Esther (2006). Indicadores de exclusión social. Una aproximación al estudio aplicado de la exclusión social. Bilbao: Universidad del País Vasco.
  • Reimer, Bill (2004). «Social Exclusion in a Comparative Context». Sociologia Ruralis, 44(1): 76-94.
  • Rodríguez, María de los Á. (2016). «Vulnerabilidad demográfica en las regiones europeas NUTS-2. El caso de Castilla-La Mancha». Papeles de Población, 22(89): 165-200.
  • Sampedro, Rosario y Camarero, Luis (2018). «Foreign Immigrants in Depopulated Rural Areas: Local Social Services and the Construction of Welcoming Communities». Social Inclusion, 6(3): 337-346.
  • Sanz Tolosana, Elvira (2018). «Crisis, austeridad y áreas rurales: estudio cualitativo de las percepciones sobre los impactos en el sistema sanitario y la salud en Navarra, España». Saude e Sociedade, 27(3): 898-908.
  • SECLM (2015). Indicadores demográficos por municipio 2014. Servicio de Estadística de CLM. Disponible en: http://www.ies.jccm.es/estadisticas/por-municipio/estadisticas-de-poblacion/ indicadores-demograficos/, acceso 10 de mayo de 2021.
  • Short, Brian (2006). «Idyllic Ruralities». En: Cloke, P.; Marsden, T. y Mooney, P. (eds.). Handbook of Rural Studies. London: SAGE.
  • Shucksmith, Mark (2004). «Young People and Social Exclusion in Rural Areas». Sociologia Ruralis, 44(1): 43-59.
  • Shucksmith, Mark (2018). «Re-imagining the Rural: From Rural Idyll to Good Countryside». Journal of Rural Studies, 59: 163-172.
  • Shucksmith, Mark y Brown, David L. (2016). «Framing Rural Studies in the Global North». En: Shucksmith, M. y Brown, D. L. (eds.). Routledge International Handbook of Rural Studies. London y New York: Routledge.
  • Soronellas-Masdeu, Montserrat; Bodoque-Puerta, Yolanda y Torrens-Bonet, Ramona (2014). «The Migration of Foreign Women to Rural Catalonia (Spain) in the Context of Economic and Social Transformation in Local Communities». Auc Geographica, 49(2): 39-48.
  • Subirats, Joan (dir.) (2005). Análisis de los factores de exclusión social. Bilbao: Fundación BBVA.
  • Valero, Diana E. (2019). «Local Policies Address- ing Poverty and Social Exclusion in Rural Valencia (Spain) during the Recession». En: Vittuari, M.; Devlin, J.; Pagani, M. y Johnson, T. G. (eds.). Handbook of Comparative Rural Policy. London, New York: Routledge.
  • Valero, Diana E.; Escribano, Jaime y Vercher, Néstor (2016). «Social Policies Addressing Social Exclusion in Rural Areas of Spain and Portugal: The Main Post-Crisis Transformational Trends». Sociologia e Politiche Sociali, 19(3): 83-101.
  • Vercher, Néstor; Escribano, Jaime y Valero, Diana E. (2018). «Models de vida femenins en el medi rural. Un cas d’estudi a la Sierra del Segura (Albacete)». Document d’Anàlisi Geogràfica, 64(1): 1-27.
  • Viñas, Verónica (2009). «Catástrofes y cambio de políticas públicas. Prestige seis años después. Un análisis de marcos interpretativos». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 127(1): 121-153.
  • Warburton, Jeni; Scharf, Thomas y Walsh, Kieran (2017). «Flying under the Radar? Risks of Social Exclusion for Older People in Rural Communities in Australia, Ireland and Northern Ireland». Sociologia Ruralis, 57(4): 459-480.
  • Woods, Michael y McDonagh, John (2011). «Rural Europe and the World: Globalization and Rural Development». European Countryside, 3(3):153- 163.