Ciudades creativas y pueblos con encantolos nuevos procesos patrimoniales del siglo XXI

  1. Santamarina Campos, Beatriz 1
  2. Mármol, Camila del 2
  1. 1 Universitat de València
    info

    Universitat de València

    Valencia, España

    ROR https://ror.org/043nxc105

  2. 2 Universitat de Barcelona
    info

    Universitat de Barcelona

    Barcelona, España

    ROR https://ror.org/021018s57

Zeitschrift:
Revista de dialectología y tradiciones populares

ISSN: 0034-7981

Datum der Publikation: 2017

Band: 72

Notebook: 2

Seiten: 359-377

Art: Artikel

DOI: 10.3989/RDTP.2017.02.003 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openOpen Access editor

Andere Publikationen in: Revista de dialectología y tradiciones populares

Zusammenfassung

The heritage phenomenon has undergone spectacular growth in recent decades in a boom that can be interpreted as an aspect of the third spirit of capitalism. The arrival of the economy of intangibles with its emphasis on this new production of value has changed the rules of the game for the global economy. In this article, we argue that a crucial transformation has taken place within the activation of heritage assets: we have moved from the political nationalism which triggered collective heritage in the nineteenth century, to a nationalism of consumption during the twentyfirst century. In this context, we focus on the different impact of heritage processes depending on where a location is positioned within global markets. This position will then condition the bid to become a smart city or charming village. We contend that both are two sides of the same coin.

Informationen zur Finanzierung

Este trabajo se ha realizado en el marco de un proyecto de investigación titulado: «El patrimonio cultural y natural en tiempos de crisis. Retos, adaptaciones y estrategias en contextos locales», financiado por el Ministerio de Economía y Competitividad y el Programa FEDER. CSO2015-68611-R (MINECO/FEDER, UE).

Geldgeber

Bibliographische Referenzen

  • Abella, Jordi, Gabriel Alcalde y Antoni Rojas. 2012. «De la guada-a al forfait. Análisis del uso turístico de los museos etnológicos del Alto Pirineo catalán». Pasos. Revista de Turismo y patrimonio cultural 10(5): 619-628. https://doi.org/10.25145/j.pasos.2012.10.076
  • Adorno, Theodor y Max Horkheimer. 1994 [1944]. Dialéctica de la Ilustración. Fragmentos filosóficos. Madrid: Trotta.
  • Anderson, Benedict. 1983. Imagined communities: reflections on the origins and spread of capitalism. Londres: Verso.
  • Anheier, Helmut K. y Yudhishthir Raj Isar (eds.). 2008. Cultures and globalization: The cultural economy. Londres: Sage.
  • Appadurai, Arjun. 2001. La modernidad desbordada. Dimensiones culturales de la globalización. Buenos Aires: Fondo de Cultura Económica/Ediciones Trilce. PMid:11444322
  • Ari-o, Antonio. 2002. «La expansión del patrimonio cultural». Revista de Occidente 250: 129-150.
  • Balaguer, Víctor. 1968. Les esposalles de la morta. Raig de lluna. Barcelona: Edicions 62.
  • Ballart, Josep. 1997. El patrimonio histórico y arqueológico: Valor y uso. Barcelona: Ariel.
  • Belanger, Anouk. 2005. «Montréal vernaculaire/Montréal spectaculaire: dialectique de l'imaginaire urban». Sociologie et sociétés 37(1): 13-34. https://doi.org/10.7202/012274ar
  • Bell, David y Mark Jayne. 2010. «The creative countryside: policy and practice in the UK rural cultural economy». Journal of Rural Studies 26: 209-218. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2010.01.001
  • Bendix, Regina F. 2009. «Heritage between Economy and Politics: An Assessment from the Perspective of Cultural Anthropology», en Laurajane Smith y Natsuko Akagawa (eds.), Intangible Heritage: 253-269. Londres: Routledge.
  • Bendix, Regina F., Aditya Eggert y Arnika Peselmann (eds.). 2012. Heritage Regimes and the State. Göttingen: Universitätsverlag Göttingen.
  • Bennet, Susan. 2005. «La scène spectaculaire de Toronto». Sociologie et sociétés 37(1): 109-123. https://doi.org/10.7202/012279ar
  • Benjamin, Walter. 2007. Illuminations. Essays and reflections. Nueva York: Schocken Books.
  • Boltanski, Luc y Ève Chiapello. 2002. El nuevo espíritu del capitalismo. Madrid: Akal.
  • Bortolotto, Chiara. 2011. «Le trouble du patrimoine culturel immatériel», en Chiara Bortolotto (ed.), Le patrimoine culturel immatériel : enjeux d'une nouvelle catégorie: 21-46. París: Éditions de la Maison des sciences de l'homme. https://doi.org/10.4000/books.editionsmsh.3552
  • Buscher, Bram, Sian Sullivan, Katja Neves, Jim Igoe y Dan Brockington. 2012. «Towards a synthesized critique of neoliberal biodiversity conservation». Capitalism Nature Socialism 23(2): 4-30. https://doi.org/10.1080/10455752.2012.674149
  • Buller, Henry, Geoff Wilson y Andreas Höll (eds.). 2000. Agri-environmental policy in the European Union. Aldershot: Ashgate.
  • Carrasco Campos, Ángel y Enric Saperas Lapiedra. 2011. «La institucionalización del concepto de industrias culturales en el proceso de debate sobre políticas culturales en la Unesco y el Consejo de Europa (1970-1982)». AdComunica. Revista de Estrategias, Tendencias e Innovación en Comunicación 2: 143-158.
  • Castells, Manuel. 1999. La Era de la Información. La sociedad red, vol. I. Madrid: Alianza Editorial.
  • Chaves, Margarita, Mauricio Montenegro y Marta Zambrano (eds.). 2014. El valor del patrimonio: mercado, políticas culturales y agenciamientos sociales. Bogotá: Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  • Choay, Françoise. 1996. L'allégorie du patrimoine. París: Seuil.
  • Cloke, Paul. 1989. «Rural geography and political economy», en Richard Peet y Nigel Thrift (eds.), New models in geography. The political-economy perspective: 164-197. Londres: Unwin Hyman. https://doi.org/10.4324/9780203400531_chapter_7
  • Cloke, Paul y Mark Goodwin. 1992. «Conceptualizing countryside change: from post-Fordism to rural structured coherence». Transactions of the Institute of British Geographers 17: 321-336. https://doi.org/10.2307/622883
  • Comaroff, John L. y Jean Comaroff. 2009. Etnicidad S.A. Madrid: Katz.
  • Connolly, Mark G. 2013. «The "Liverpool model(s)": Cultural planning, Liverpool and capital of culture 2008». International Journal of Cultural Policy 19(2): 1-20. https://doi.org/10.1080/10286632.2011.638982
  • Cucó, Josepa. 2013a. «Poniendo a Valencia en el mapa global. Políticas, desarrollos urbanos y narrativas sobre la ciudad», en Josepa Cucó (ed.), Metamorfosis urbanas. Ciudades españolas en la dinámica global: 157-180. Barcelona: Icaria.
  • Cucó, Josepa. 2013b. «Éxitos y perversiones en las fórmulas neoliberales. Los contrastes entre Barcelona, Bilbao y Valencia», en Josepa Cucó (dir.), La ciudad pervertida. Una mirada sobre la Valencia global: 213-232 Barcelona: Anthropos.
  • Daniels, Stephen. 1993. Fields of Vision: Landscape Imaginary and National Identity in England and the United States. Princeton: Princeton University Press.
  • Davallon, Jean. 2010. «The Game of Heritagization», en Xavier Roigé y Joan Frigolé (eds.), Constructing Cultural and Natural Heritage. Parks, Museums and Rural Heritage: 27-38. Girona: ICRPC.
  • Del Mármol, Camila. 2012. Pasados locales, políticas globales. Valencia: Germania-AVA.
  • Del Mármol, Camila. 2016. Muntanyes de Formatge: transformacions productives i patrimonialització al Baridà i l'Urgellet. Barcelona: Generalitat de Catalunya.
  • Del Mármol, Camila. 2017. «The quest for a traditional style: architecture and heritage processes in a Pyrenean valley». International Journal of Heritage Studies 23(10): 946-960. https://doi.org/10.1080/13527258.2017.1347888
  • Del Mármol, Camila e Ismael Vaccaro. 2015. «Changing Ruralities: between Abandonment and Redefinition in the Catalan Pyrenees». Anthropological Forum: A Journal of Social Anthropology and Comparative Sociology 25(1): 21-41. https://doi.org/10.1080/00664677.2014.991377
  • Delgado, Manuel. 2007. La ciudad mentirosa. Fraude y miseria del modelo Barcelona. Madrid: La Catarata.
  • Díaz Orueta, Fernando. 2009. «El impacto de los megaproyectos en las ciudades españolas. Hacia una agenda de investigación». Estudios demográficos y urbanos 24(1): 193-218. https://doi.org/10.24201/edu.v24i1.1348
  • Díaz Orueta, Fernando. 2010. «Regímenes urbanos y movimiento ciudadano en Valencia». Cuaderno Urbano 9(9): 275-294.
  • Esteban, I-aki. 2007. El efecto Guggenheim, del espacio basura al ornamento. Barcelona: Anagrama.
  • Foucault, Michael. 1970. The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences. Londres: Tavistock. PMid:5532201
  • Franquesa, Jaume. 2013. Urbanismo neoliberal, negocio inmobiliario y vida vecinal. El caso de Palma. Barcelona: Icaria.
  • Frigolé, Joan. 2005. Dones que anaven pel món. Estudi etnogràfic de les trementinaires de la Vall de la Vansa i Tuixent (Alt Urgell). Barcelona: Generalitat de Catalunya.
  • Frigolé, Joan. 2012. «Cosmologías, ecosímbolos y patrimonialización en el Pirineo catalàn en un contexto global». Revista de Antropología Social 21: 173-196.
  • Frigolé, Joan. 2014. «Retóricas de la autenticidad en el capitalismo avanzado». Endoxa 33: 37-60. https://doi.org/10.5944/endoxa.33.2014.13564
  • Gaja, Fernando. 2008. «El "tsunami urbanizador" en el litoral mediterráneo. El ciclo de hiperproducción inmobiliaria 1996-2006». Scripta Nova. Revista electrónica de geografía y ciencias sociales XII, 270 (66): [s. p.]. Disponible en: <http://www.ub.es/geocrit/sn/sn-270/sn-270-66.htm>. Fecha de acceso: 15 sep. 2017.
  • García, Beatriz. 2004. «Urban regeneration, arts programming and major events: Glasgow 1990, Sydney 2000 and Barcelona 2004». International Journal of Cultural Policy 10(1): 103-118. https://doi.org/10.1080/1028663042000212355
  • García, Beatriz. 2008. «Política cultural y regeneración urbana en las ciudades de Europa Occidental: lecciones aprendidas de la experiencia y perspectivas para el futuro». Revista de Investigaciones Políticas y Sociológicas 7(1): 111-126.
  • García, José Luis. 1998. «De la cultura como patrimonio al patrimonio cultural». Política y Sociedad 27: 9-20.
  • García Canclini, Nestor. 1999. La globalización imaginada. Buenos Aires: Paidós.
  • Hannerz, Ulf. 1996. Transnational Connections: Culture, People, Places. Londres: Routledge.
  • Haraway, Donna J. 1995. Ciencia, cyborgs y mujeres. La reinvención de la naturaleza. Madrid: Cátedra.
  • Harrison, Rodney. 2013. Heritage: critical approaches. Londres: Routledge. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199602001.013.021
  • Harvey, David. 1991. «The urban face of capitalism», en J. Hung (ed.), Our changing cities: 50-66. Baltimore: John Hopskins University Press.
  • Harvey, David. 1998. La condición de la posmodernidad. Investigación sobre los orígenes del cambio cultural. Buenos Aires: Amorrurtu.
  • Harvey, David. 2005. A brief history of neoliberalism. Oxford: Oxford University Press.
  • Harvey, David. 2012. El enigma del capital y las crisis del capitalismo. Madrid: Akal
  • Heinich, Nathalie. 2009. La fabrique du patrimoine. De la cathédrale à la petite cuillère. París: Maison des Sciences de l'Homme. https://doi.org/10.4000/books.editionsmsh.2642
  • Hernández Hernández, Francisca. 2002. El patrimonio cultural: la memoria recuperada. Gijón: Trea.
  • Hernández i Martí, Gil. 2004. «La desterritorialització del patrimoni cultural en la modernitat globalitzada». El Contemporani 30: 41-47.
  • Hernández, Gil M., Beatriz Santamarina, Albert Moncusí, y María Albert. 2005. La memoria construida. Patrimonio cultural y modernidad. Valencia: Tirant Lo Blanch.
  • Hesmondhalgh, David. 2007. The cultural industries. Londres: Sage
  • Hobsbawm, Eric y Terence Ranger. 1988. L'invent de la tradició. Vic: Eumo.
  • Holmes, George. 2011. «Conservation's Friends in High Places: Neoliberalism, Networks, and the Transnational Conservation Elite». Global Environmental Politics 11(4): 1-21. https://doi.org/10.1162/GLEP_a_00081
  • Igoe, Jim, Katja Neves y Dan Brockington. 2010. «A Spectacular Eco-Tour around the Historic Bloc: Theorising the Convergence of Biodiversity Conservation and Capitalist Expansion» Antipode 42(3): 486-512. https://doi.org/10.1111/j.1467-8330.2010.00761.x
  • Gold, John R. y Margaret M. Gold. 2008. «Olympic Cities: Regeneration, City Rebranding and Changing Urban Agendas». Geography Compass 2(1): 300-318. https://doi.org/10.1111/j.1749-8198.2007.00080.x
  • Kavaratzis, Mihalis y Gregory J. Ashworth. 2005. «City branding: An effective assertion of identity or a transitory marketing trick?». Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie 96(5): 506-514. https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2005.00482.x
  • Kirshenblatt-Gimblett, Barbara. 2004. «Intangible Heritage as Metacultural Production». Museum international 56 (1-2): 52-65. https://doi.org/10.1111/j.1350-0775.2004.00458.x
  • Lacarrrieu, Monica. 2008. «¿Es necesario gestionar el patrimonio inmaterial? Notas y reflexiones para repensar las estrategias políticas y de gestión». Boletín Gestión Cultural 17: 2-26.
  • Latour, Bruno. 1993. Nunca hemos sido modernos. Ensayo de antropología simétrica. Madrid: Debate. Lowe, Philippe, Jonathan Murdoch, Terry Marsden, Richard Munton y Andrew Flynn. 1993. «Regulating the new rural spaces: the uneven development of land». Journal of Rural Studies 9: 205-22.
  • Lowenthal, David. 1998. El pasado es un país extra-o. Barcelona: Akal.
  • MacCannell, Dean. 1999. The Tourist: A New Theory of the Leisure Class. California: University of Macdonald, Sharon. 2013. Memorylands. Heritage and Identity in Europe Today. Londres: Routledge.
  • Markusen, Ann y Anne Gadwa. 2010. «Arts and culture in urban or regional planning: A review and research agenda». Journal of planning education and research 29(3): 379-391. https://doi.org/10.1177/0739456X09354380
  • Marsden, Terry, Jonathan Murdoch, Peter Lowe, Richard Munton y Andrew Flynn. 1993. Constructing the countryside. Londres: UCL Press.
  • Marsden, Terry y Roberta Sonnino. 2008. «Rural development and the regional state: Denying multifunctional agriculture in the UK». Journal of Rural Studies 24: 422-431. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2008.04.001
  • Martí, Javier. 2010. «Turismos y museos en la ciudad de Valencia», en I-aki Arrieta (ed.). Museos y parques naturales: Comunidades locales, administraciones públicas y patrimonialización de la cultura y la naturaleza: 63-90. Bilbao: UPV.
  • Martínez Gallego, Francesc A. 2010. «Publicidad y turismo: la industria del forastero en la Exposición Regional de Valencia de 1909». Ámbitos 19: 161-182.
  • Mignolo, Walter D. 2012. Local histories/global designs: Coloniality, subaltern knowledges, and border thinking. Princeton: Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9781400845064
  • Moore, Henrietta. 2006. «Global anxieties: concepts-metaphors and pre-theoretical commitments in anthropology», en Henrietta Moore y Todd Sanders (ed.), Anthropology in Theory. Issues in Epistemology, 443-455. Oxford: Blackwell Publishing.
  • Obiol, Emilio. 2009. «Geografía del Turismo en Valencia. Notas históricas. Los fundamentos del desarrollo turístico», en Jorge Hermosilla (ed.). La ciudad de Valencia, Historia, Geografía y Arte: 91-103. Valencia: PUV.
  • Poulot, Dominique. 2006. Une histoire du patrimoine en Occident, XVIII-XIX siècle. Du monuments aux valeurs. París: Presses Universitaires de France. PMid:16412018
  • Prats, Llorenç. 1997. Antropología y patrimonio. Barcelona: Ariel.
  • Prytherch, David L. 2009. «Elegy to an iconographic place: reconstructing the regionalism/ landscape dialectic in L'Horta de València». Cultural Geographies 16: 55-85. https://doi.org/10.1177/1474474008097980
  • Prytherch, David L. y Josep V. Boira y Maiques. 2009. «City profile: Valencia». Cities 2 (26): 103-115. https://doi.org/10.1016/j.cities.2008.11.004
  • Puche, Maika y Emilio Obiol. 2011 «Procesos de "re-imageneering" turístico: el eclipse de la identidad local de Valencia». Cuadernos de Turismo 28: 191-214.
  • Rausell, Pau. 2006. «Consideraciones globales hacia el tránsito de Valencia como una Ciudad Global». Ciudades 71: 49-57.
  • Rausell, Pau. 2010. «Valencia desde la huerta al ocio», en Josep Sorribes (ed.), Valencia, 1957-2007. De la riada a la Copa del América: 79-100. Valencia: PUV. PMCid:PMC2808218
  • Rius-Ulldemolins, Joaquim, Gil-Manuel Hernández i Martí y Francisco Torres. 2016. «Urban Development and Cultural Policy "White Elephants": Barcelona and Valencia». European Planning Studies 24(1): 61-75. https://doi.org/10.1080/09654313.2015.1075965
  • Rodríguez, Arantxa. 2013. «Regeneración urbana en Bilbao: una metamorfosis ejemplar?», en Josepa Cucó (ed.), Metamorfosis urbanas. Ciudades españolas en la dinámica global: 229-257. Barcelona: Icaria.
  • Rodríguez, Arantxa y Lorenzo Vicario. 2005. «Innovación, competitividad y regeneración urbana: los espacios retóricos de la "ciudad creativa" en el nuevo Bilbao». Ekonomiaz 58: 262-295.
  • Roigé, Xavier y Joan Frigolé (eds.). 2010. Constructing cultural and natural heritage. Parks, museums and rural heritage. Girona: ICRPC.
  • Ruiz, Miquel y Beatriz Santamarina. 2013. «La Valencia bipolar y trepitante: discursos y representaciones sobre la transformación urbana», en Josepa Cucó (dir.), La ciudad pervertida. Una mirada sobre la Valencia global: 117-140. Barcelona: Anthropos.
  • Santamarina, Beatriz. 2008. «De la educación a la interpretación patrimonial. Patrimonio, interpretación y antropología», en Xerardo Pereira, Santiago Prado y Hiroko Takenaka, Patrimonios culturales: educación e interpretación: 39-56. Donostia: Ankulegi.
  • Santamarina, Beatriz. 2013. «Los mapas geopolíticos de la Unesco: entre la distinción y la diferencia están las asimetrías». Revista de Antropología Social 22: 263-286.
  • Santamarina, Beatriz. 2014. «La ciudad suplantada. Percepciones sobre los nuevos imaginarios (turísticos) de la ciudad de Valencia». Pasos: Revista de turismo y patrimonio cultural 12(4): 707-718. https://doi.org/10.25145/j.pasos.2014.12.052
  • Santamarina, Beatriz. 2016. «La naturaleza de las naturalezas patrimonializadas. Una aproximación a las formas hegemónicas de representar lo natural». Arxiu d'Etnografia de Catalunya 16: 153-177.
  • Santamarina, Beatriz y Albert Moncusí. 2013a. «De huertas y barracas a galaxias faraónicas. Percepciones sociales sobre la mutación de la ciudad de Valencia». Papers: revista de Sociología 98:365-391.
  • Santamarina, Beatriz y Albert Moncusí. 2013b. «Manifiestos y latencias en la Valencia de las Guías Turísticas», en Josepa Cucó (ed.), Metamorfosis urbanas. Ciudades españolas en la dinámica global: 259-283. Barcelona: Icaria.
  • Santamarina, Beatriz y Albert Moncusí. 2013c. «El ensue-o de Valencia y sus imágenes», en Josepa Cucó (dir.), La ciudad pervertida. Una mirada sobre la Valencia global: 95-116. Barcelona: Anthropos.
  • Santamarina, Beatriz y Albert Moncusí. 2015. «El mercado de la autenticidad: las nuevas ficciones patrimoniales». Revista de Occidente 440-441: 93-112.
  • Scott, Allen J. 2007. «Capitalism and urbanization in a new key? The cognitive-cultural dimension». Social Forces 85(4): 1465-1482. https://doi.org/10.1353/sof.2007.0078
  • Scott, Allen J. 2008. Social Economy of the Metropolis: Cognitive-Cultural Capitalism and the Global Resurgence of Cities: Cognitive-Cultural Capitalism and the Global Resurgence of Cities. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199549306.001.0001
  • Seisdedos, Hermenegildo. 2006. «La marca ciudad como antídoto para la bonsainización del citymarketing». Marketing y Ventas. Disponible en <http://www.labce.es>. Fecha de acceso: 9 ene. 2017.
  • Seisdedos, Hermenegildo. 2008. «Nosotras, las ciudades: estrategias urbanas para una ética del cuidado o qué hacer cuando mis proyectos estrella se convierten en elefantes blancos». Análisis local 81: 7-20.
  • Sivaramakrishnan, Kalyanakrishnan e Ismael Vaccaro. 2006. «Postindustrial Natures: Hyper-mobility and Place Attachments». Journal of Social Anthropology 14(3): 301-317. https://doi.org/10.1017/S0964028206002643
  • Smith, Laurajane. 2004. Archaeological Theory and the Politics of Cultural Heritage. Londres: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203307991
  • Smith, Laurajane. 2006. Uses of heritage. Nueva York: Routledge.
  • Smith, Laurajane y Natsuko Akagawa (eds.). 2009. Intangible Heritage. Londres: Routledge.
  • Swyngedouw, Erick, Frank Moulaert y Arantxa Rodríguez. 2002. «Neoliberal Urbanization in Europe: Large-Scale Urban Development Projects and the New Urban Policy». Antipode 34(3): 542-577. https://doi.org/10.1111/1467-8330.00254
  • Throsby, David. 2001. Economics and Culture. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Treanor, Paul. 2005. Neoliberalism: origins, theory, definition. Disponible en: <http://web.inter.nl.net/users/Paul.Treanor/neoliberalism.html>. Fecha de acceso: 15 dic. 2016.
  • Tulla, Antoni. 1994. Procés de transformació agrària en àrees de muntanya. Les explotacions de producció lletera com a motor de canvi a les comarques de la Cerdanya, el Capcir, l'Alt Urgell i el Principat d'Andorra. Barcelona: Institut Cartogràfic de Catalunya. Col. Tesis doctorals. Verdaguer, Jacint. 1945. Canigó. Vic: Llibreria Sala.
  • Vlès, Vincent. 2014. Métastations: Mutations urbaines des stations de montagne - Un regard pyrénéen. Burdeos: Presses Universitaires Bordeaux.
  • Williams, Raymond. 2001. El campo y la ciudad. Buenos Aires: Paidós.
  • Wilson, Graham. 2001. «From Productivism to Post-Productivism... and Back again? Exploring the (Un)changed Natural and Mental Landscapes of European Agriculture». Transactions of the Institute of British Geographers 26(1): 77-102. https://doi.org/10.1111/1475-5661.00007
  • Wilson, Graham. 2007. Multifunctional agriculture: A transition theory perspective. Londres: Cromwell Press. https://doi.org/10.1079/9781845932565.0000
  • Woods, Michael. 2012. «Editorial: New directions in Rural Studies». Journal of Rural Studies 28: 1-4. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2011.12.002
  • Woods, Michael y John McDonagh. 2011. «Rural Europe and the World: Globalization and Rural Development (Editorial)». European Countryside 3: 153-163. https://doi.org/10.2478/v10091-012-0001-z